بررسی تنوع ژنتیکی برخی ارقام خرما استان کرمان با استفاده از نشانگرهای مورقولوژیکی و مولکولی

خرما علاوه بر تامین بخشی از نیاز غذایی بشر در تهیه بسیاری از لوازم زندگی آن ها نقش بسزایی داشته است. سهم ایران در مقیاس آسیا با تولید یک میلیون تن در سال بالغ بر 25% و نسبت به کل جهان 16% است. آگاهی از میزان تنوع ژنتیکی ذخایر توارثی گونه های گیاهی در برنامه های اصلاح نباتی از اهمیت خاصی برخوردار است. در این بررسی 12 رقم خرما (phoenix dactylifera) استان کرمان با استفاده از شش آغازگرrapd مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان تشابه بین افراد با روش upgma و با ضریب تشابه جاکارد و با استفاده از نرم افزار ntsys اندازه گیری شد. نتایج داده های مولکولی نشان داد که بیشترین تعداد باند چند شکل تولیدی مربوط به آغازگرهای opz-10 و opz-20 بود و بنابراین در مقایسه با دیگر آغازگرها، توانایی برتری در شناسایی تنوع ژنتیکی و تفکیک ارقام خرما دارند. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ارقام مورد مطالعه به سه گروه تقسیم شدند. بیشترین شباهت ژنتیکی با ضریب تشابه 72/0 میان ارقام سنگ شکن و هلیله ای و کمترین شباهت ژنتیکی با ضریب تشابه 24/0 میان ارقام ماده مضافتی و نر به مضافتی حاصل شد. در این مطالعه نتایج حاصل از گروه بندی ارقام از طریق تجزیه به مختصات اصلی با نتایج تجزیه خوشه ای مطابقت داشت. لذا با توجه به تنوع بالا خرما، انتظار می رود که ارقام خرمای موجود در استان کرمان منبع ژنتیک غنی برای مطالعات اصلاحی باشند. نهایتاً نتایج این تحقیق امکان استفاده از نشانگر rapd را در مدیریت ذخایر توارثی، تعیین میزان تنوع ژنتیکی و روابط خویشاوندی ارقام خرمای استان کرمان را نشان داد.کلید واژه ها: خرما، تشابه ژنتیکی، تنوع ژنتیکی، نشانگر مولکولی rapd